Antiochië in puin: de weddenschap van een wedergeboorte steen voor steen
Met een zwarte kwast, in onhandig handschrift, tekende de oude priester een waarschuwing op de gebarsten muren van zijn hut: "Hier zijn 12 kinderen geboren! Raak dit huis niet aan".
Vahit Baklaci, 82, keert elke dag terug naar zijn geboorteplaats in het hart van het oude Antakya, ondersteboven sinds de aardbeving van 6 februari die Zuid-Turkije en Syrië verwoestte en waarbij minstens 55.000 mensen om het leven kwamen.
Maar het oude Antiochië, op een steenworp afstand van Syrië, is niet zomaar een plaats, benadrukt de oude prelaat.
"Antakya bestaat al duizenden jaren. Kijk: twee moskeeën die dateren uit het begin van de islam, beide vernietigd. En daar twee 2.000 jaar oude kerken uit de tijd van Jezus... ook vernietigd: daarom moet je voorzichtig zijn met deze plaatsen."
Voorafgaand aan de ramp had het Turkse Ministerie van Cultuur 719 gebouwen op de monumentenlijst staan. Toen de gravers in actie kwamen, eerst om de lichamen te vinden, daarna om het puin te ruimen, liet hij ter bescherming van degenen die nog overeind stonden bordjes hangen: "Niet aanraken zonder toestemming".
Een vertegenwoordiger van het ministerie, in fluorescerend hesje en bouwhelm in het stof staand, ziet erop toe dat de instructies worden opgevolgd: "Als het te beschadigd is, is er niets aan te doen, maar als het kan, slopen we steen voor steen", zegt ze op voorwaarde van anonimiteit.
Zes teams houden van zijn patrouille door de oude stad. "We hadden er in het begin een stuk of vijftig", zegt ze.
Marseille tegels
De opgeslagen stenen worden opgeslagen op een gereserveerde plek ten noorden van Antakya, gesorteerd, geclassificeerd en genummerd voor toekomstige restauratie.
Praten over de toekomst in deze stad in puin, waar je over ingestorte pannendaken loopt, over torenspitsen stapt, rond afgeplatte minaretten loopt en trappen oversteekt die naar de hemel gaan, is een uitdaging.
Overweldigd pakt Gokhan Ergin een van de oranje tegels op die op de vloer liggen. Gemaakt in Marseille, in het zuiden van Frankrijk, werden ze in grote hoeveelheden geïmporteerd door de Ottomanen en vervolgens door de Fransen, vanaf de tijd van het mandaat tot het begin van de XNUMXe eeuw.
"We zijn op de eerste plaatsen van bewoning in de stad. Deze prachtige huizen huisvesten charmante hotels en restaurants", geeft deze architect aan die er veel heeft gerestaureerd en hun mysteries kent, van de blauw geverfde deuren om schorpioenen af te schrikken tot de onsterfelijken die boven de toegangsbogen zijn uitgehouwen.
"Het is alsof je een kunstwerk vindt, je inventariseert het om het in een museum te beschermen. Je moet hier hetzelfde doen: deze gebouwen zijn van hetzelfde belang. Het is niet alleen aarde en steen", pleiten de jaren veertig.
"Het is hier levende geschiedenis."
Gokhan Ergin wijst op de oudste gebouwen die de opeenvolgende bevingen in februari veel beter hebben doorstaan: omdat de planken en het hout die voor elasticiteit tussen de aarden bakstenen structuren zijn gestoken, het mogelijk maakten om de schok te weerstaan, legt hij uit.
"Plastic Restauratie"
Degenen die beschadigd zijn, zijn vaak het slachtoffer geworden van de instorting van hun buren, die slecht hersteld zijn, zegt hij. Zijn, zo laat hij met trots zien, hebben hun ramen en beglazing nog bijna intact.
Bij het oversteken van de Kurtulus Avenue, de belangrijkste verkeersader van Antakya, de voormalige Herodesstraat waar de synagoge en de oudste moskee in de regio staan, Habib-i Nejjar, gebouwd op een oude heidense tempel die in de tijd van de eerste christenen tot kerk is omgevormd, voert een team van de Technische Universiteit van Istanbul zijn eigen onderzoeken uit.
Voor Umut Almaç, professor architectuur aan de restauratieafdeling, zouden minstens achthonderd extra gebouwen het verdiend hebben om beschermd te worden. "Het is het probleem van de regio, er zijn zoveel gebouwen die moeten worden geregistreerd", zegt hij.
Voor een voormalig luxehotel, met muren van vulgair ingestorte briesblokken, protesteert de expert ook tegen "plastic restauraties" die tien of twintig jaar geleden werden toegepast om toeristen te verleiden. "We hebben ons gericht op de gevel, zonder de interne structuren van de gebouwen te respecteren".
Zo stortten op 6 februari tienduizenden gebouwen in enkele tientallen seconden in het zuiden van Turkije in elkaar.
Umut Almaç wil nu dat de wederopbouw sneller gaat, terwijl anderen, zoals Gokhan Ergin en de oude priester Vahit, de brutaliteit van de gravers in de oude stad aan de kaak stellen.
"Maar ik denk niet dat we de steenblokken anders kunnen verplaatsen", merkt de academicus op.
De redactieraad (met AFP)
