In Noord-Ierland staan katholieken op het punt de meerderheid te worden
Dit is een primeur in de geschiedenis van Noord-Ierland, gekenmerkt door interreligieuze conflicten: katholieken zouden naar voren moeten komen in de meerderheid van de laatste volkstelling in de Britse provincie, waarvan de resultaten donderdag worden gepubliceerd, een ontwikkeling met zware politieke implicaties.
Noord-Ierland, geteisterd door tientallen jaren van geweld tussen gemeenschappen, werd 101 jaar geleden geboren met een geografische verdeling die in deze provincie een protestantse meerderheid en dus macht voor de vakbondsleden, aanhangers van de band met het Verenigd Koninkrijk, verzekerde. In de rest van het eiland, nu de Republiek Ierland, zijn katholieken in de meerderheid.
Oproepen tot meer gelijkheid tussen protestanten en katholieken - vooral voor hereniging met de Republiek Ierland - waren een van de eerste bronnen van geweld in de context van de "Troubles". Deze drie decennia van conflict eisten 3.500 levens en eindigden met het Goede Vrijdag-akkoord in 1998, dat machtsdeling tussen gemeenschappen tot stand bracht.
Bij de laatste volkstelling in de provincie in 2011 identificeerde 45% van de bevolking zich als katholiek en 48% als protestantse of andere christelijke religies, een kloof die al veel kleiner is dan tien eerder. In 2001 zei 53% van de inwoners protestant te zijn, 44% katholiek.
Als de trend zich heeft doorgezet, zoals specialisten geloven, zouden katholieken logischerwijs de protestanten in deze nieuwe telling moeten inhalen. Wat snel de kwestie van een onafhankelijkheidsreferendum en een hereniging van de provincie met de Republiek Ierland weer op tafel legde.
Al in mei wonnen de nationalisten van Sinn Fein, een voormalige politieke tak van de IRA-paramilitairen en voorstanders van hereniging, voor het eerst de lokale verkiezingen.
En als Sinn Fein nu de meerderheid in Belfast heeft, plaatsen peilingen de partij ook bovenaan de stemintenties in de Republiek Ierland, waar in 2025 parlementsverkiezingen zijn gepland.
Nieuwe verkiezingen?
In Noord-Ierland proberen unionisten te bagatelliseren wat een katholieke meerderheid zou betekenen als het gaat om de wenselijkheid van een onafhankelijkheidsreferendum. Maar volgens het Goede Vrijdag-akkoord moet de Britse minister die verantwoordelijk is voor Noord-Ierland een referendum organiseren "als het hem waarschijnlijk lijkt dat een meerderheid van de kiezers de wens zou uitspreken dat Noord-Ierland niet langer deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk" .
Sinds mei heeft de belangrijkste vakbondspartij (DUP) de uitvoerende macht geblokkeerd door te weigeren de macht met Sinn Fein te delen zolang de post-Brexit-bepalingen die in de provincie gelden, niet worden gewijzigd.
Volgens de DUP vormen deze bepalingen, die de facto een douanegrens tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië invoeren, een bedreiging voor de integriteit van het Verenigd Koninkrijk waaraan de vakbondsmensen erg gehecht zijn.
In een poging de spanningen te kalmeren, voerde de Britse premier Liz Truss, die destijds het hoofd van de diplomatie was, een wet in om de bepalingen van de Brexit-overeenkomst eenzijdig te wijzigen, met het risico van vervreemding van de Europese Unie die dreigde met een handelsoorlog.
Ondertussen heeft de nieuwe Britse minister van Noord-Ierland, Chris Heaton-Harris, er echter bij de Unionisten op aangedrongen om voor 28 oktober terug te keren naar de lokale vergadering, anders kunnen er nieuwe verkiezingen worden gehouden.
Terwijl in Noord-Ierland het idee van hereniging terrein wint, wordt de Britse regering ook geconfronteerd met de onafhankelijkheidswens in Schotland, waar de lokale overheid volgend jaar een nieuw referendum wil organiseren. Het "nee" had in 2014 gewonnen, maar de Brexit, waar de meerderheid van de Schotten tegen was, deed het debat nieuw leven inblazen.
Volgens een onderzoek dat donderdag is gepubliceerd door het British Social Attitudes Institute en dat de langetermijntrends in de Britse samenleving meet, is 52% van de Schotten voorstander van onafhankelijkheid, tegenover 27% in 1999 en 33% in 2014.
De redactieraad (met AFP)
