Uitsluiting van de RN-plaatsvervanger: wat gedragseconomisch onderzoek zegt over sancties

In zijn show van 2018 Mensheid, roept de Britse komiek Ricky Gervais de verontwaardiging op die sommige mensen kunnen voelen wanneer ze "de inhoud van de grap verwarren met het echte doelwit". Deze komische passage lijkt vooruit te lopen op een verklaring van de... evenementen wat op 4 november leidde tot: de uitsluiting voor 15 dagen van de plaatsvervanger du Nationale rally (RN), Grégoire de Fournas, voor racistische opmerkingen.

Deze uitsluiting vormt een sanctie "altruïstisch" genoemd, dat tot doel heeft een negatieve emotionele toestand te kalmeren, van een "free rider" die de regels van respect in het democratisch algemeen welzijn weigert. Het is echter belangrijk om uit te leggen dat het voorkomt in een context van ambiguïteit die een contraproductief effect dreigt te hebben.

In feite moeten drie vragen in aanmerking worden genomen: enerzijds is het ethisch om een ​​verstekeling uit te sluiten op basis van een dubbelzinnige uitwisseling, aangezien we niet precies weten of de uitdrukking "dat hij(s) teruggaan naar Afrika ! was gericht aan de plaatsvervanger die op het podium sprak of aan de migranten?

Aan de andere kant, werd deze uitsluiting toegeschreven aan het echte gedrag dat gesanctioneerd zou moeten worden? Ten slotte zou deze dubbelzinnigheid, indien gevalideerd als een geschikte methode van uitsluiting, in de toekomst niet kunnen worden gebruikt om niet verstekelingen, maar bijdragen aan het algemeen welzijn uit te sluiten (wat onderzoek aanduidt als een "asociale straf", in tegenstelling tot altruïstische sancties)?

Van tegenstander tot vijand

De tussenkomst van de plaatsvervangend RN maakt deel uit van een gevestigde en bekende strategie in de politiek, ook toegepast door andere politici, die bestaat uit een verlangen om een ​​tegenstander in een vijand te veranderen.

Een vijand heeft geen precieze identiteit, incarneert en past in een categorie. Dit is de reden waarom iedereen een vijand kan worden, omdat het voldoende is om hem te ontmenselijken om tegen hem te vechten, soms tot het punt dat hij wordt vernietigd. Een tegenstander daarentegen is iemand die herkenbaar is, wiens identiteit en ook persoonlijkheid bekend zijn. Een tegenstander is respectabel, de betekenis van de relatie met de tegenstander is niet vernietiging, maar gewoon winnen in de competitie.

Als we de zin opsplitsen die aan de aanwezige parlementariërs wordt meegedeeld en, met hen, aan de gemeenschap die het democratische debat op uitgestelde basis kan volgen, stellen we vast dat twee interpretatiemogelijkheden tegelijkertijd worden geboden aan de persoon die de opmerkingen hoort: keer, dat de afgevaardigde van de Nieuwe Populaire Ecologische en Sociale Unie (naakten) die in de Nationale Assemblee spreekt, keert terug naar Afrika, omdat hij zwart is, of omdat migranten daar terugkeren.

De zin is mondeling niet te onderscheiden in zijn doel, en de twee mogelijkheden kunnen tegelijkertijd door de luisteraar worden begrepen, waardoor precies een interpretatieve dubbelzinnigheid ontstaat over de identiteit van het onderwerp waarnaar de zin echt verwijst: van hem? Of heeft hij het over hen?

Men kan zich afvragen of het toen de bedoeling was om zijn politieke standpunt op een open manier (zonder mogelijkheid van misverstanden) te communiceren, of liever om een ​​signaal af te geven van zijn politieke standpunt, terwijl hij niet concreet handelde, dat wil zeggen door een concrete doel dat in de echte wereld terechtkomt (de terugkeer naar Afrika), maar dan abstract, door uiteindelijk een communicatie te creëren die zichzelf kortsluit.

Zoals de Verdurins beschreven door Marcel Proust in À la recherche du temps perdu, sturen we een teken wanneer "we niet handelen, maar we maken een teken". Het gaat er dus niet om een ​​spontane en directe relatie aan te gaan die in de echte wereld terechtkomt, maar om te doen alsof: “Er wordt niets grappigs gezegd bij Mme Verdurin en Mw Verdurin lacht niet; maar Cottard maakt een teken dat hij iets grappigs zegt, mevrouw Verdurin maakt een teken dat ze lacht”.

In tegenstelling tot de Verdurins, die tevreden waren met het bevestigen van de exclusiviteit en superioriteit van hun sociale clan, initieert dit teken van de RN-afgevaardigde een constructie van algemene kennis van haat jegens een vijand, door dubbelzinnigheid toe te staan ​​voor een duidelijke verklaring tussen tegenstanders.

Deze dubbelzinnigheid krijgt pas vorm als ze wordt gesignaleerd door de ander, die in de val zit door het spel van identiteitstoekenning aan te gaan (heeft zij het over hem? of heeft hij het over hen?) en de uitwisseling voort te zetten op basis van een dubbelzinnige interpretatie, precies zoals de afgevaardigden van de Nupes in de val zaten.

Start direct een debat

Waar er debat en democratische dialoog had moeten zijn, en dus onmiddellijke uitleg, was er een monoloog, gevolgd door stilte, waarvan het belang niet was om zijn punt te verduidelijken. Het doel was dubbelzinnig, maar niet het teken. Het teken was duidelijk een free-rider-gedrag: tegenover het algemeen welzijn dat dat van de democratie is, had de RN-afgevaardigde een free-rider-gedrag dat het algemeen welzijn schaadde.

De RN-plaatsvervanger had daarom uitgesloten moeten worden voor het breken van democratisch gedrag, gebaseerd op een gemeenschappelijke taal, en dus voor een verstekeling, buiten de racistische inhoud van zijn boodschap. Door het alleen uit te sluiten voor "dubbelzinnig" racistische opmerkingen, zou het evenement als jurisprudentie kunnen dienen. Als we inderdaad aantonen dat de meeste individuen altruïstische sancties nemen en degenen straffen die niet genoeg bijdragen aan het algemeen welzijn, zijn er ook situaties van asociale straffen waarin bijdragers worden gesanctioneerd door individuen die er niet achter staan ​​anderen niet te zien doen goed.

Bovendien verschuilen individuen zich achter waarschijnlijkheden, zoals we lieten zien in a dit artikel van onderzoek. Zodra er echter een kans is, grijpen ze die aan om hun niet-bijdragende gedrag te maskeren. En dus kunnen individuen zelf verstekelingen creëren met opzet dubbelzinnige situaties en bijdragen straffen op het loutere precedent van dubbelzinnigheid, die als rechtvaardiging kan dienen en het algemeen welzijn voor altijd kan vernietigen.

De woorden van de plaatsvervangend RN vormen daarom een ​​val en helaas zijn de plaatsvervangers van de Nupes erin getrapt. Maar hoe voorkom je dat zo'n valstrik van het transformeren van de tegenstander in een vijand plaatsvindt? Hoe zorgt u ervoor dat het bord niet wordt aangemeld? Het zou nodig zijn geweest om onmiddellijk een debat op gang te brengen en de bal terug te geven aan de RN-plaatsvervanger om uitleg te vragen en hem onmiddellijk verantwoordelijk te maken voor zijn woorden (en niet vertraagd, zoals dit werd gedaan). Door de uitwisseling te onderbreken, namen de Nupes-afgevaardigden de verantwoordelijkheid op zich in plaats van de RN-afgevaardigde die de dubbelzinnigheid creëerde.

Eleonora Montagner, universitair hoofddocent filosofie, Bourgondische School of Business et Angela Sutan, hoogleraar gedragseconomie, Bourgondische School of Business

Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.

Afbeelding: Jacky D / Shutterstock.com