Geconfronteerd met de ecologische crisis, de uitdaging gelanceerd door de jonge generaties aan scholen en universiteiten
Jongeren willen bijdragen aan een betere wereld, voelen zich er verantwoordelijk voor en verwachten dat hun school of universiteit hen voorbereidt op een carrière in de wereld. het eens zijn met hun overtuigingen. Dit is een serieuze uitdaging voor instellingen voor hoger onderwijs die aan deze verwachtingen moeten voldoen als ze aantrekkelijk willen blijven en de talenten van elke nieuwe generatie willen blijven opleiden.
De ambities en aspiraties van jongeren komen wereldwijd samen. Welk land dan ook, hun betrokkenheid bij het ecologische vraagstuk neemt toe. In de enquête van 2019, uitgevoerd door WISE, Ipsos en JobTeaser in vijf landenwas maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) een van de vijf meest genoemde criteria voor het kiezen van een baan.
Enquêtes naar de situatie in Frankrijk geven vergelijkbare resultaten. Volgens de 5e editie barometer van Boston Consulting Group–Conférence des Grandes Ecoles–Ipsos, gepubliceerd in mei 2023, en in lijn met de resultaten van eerdere edities, spreken studenten en afgestudeerden van de Franse Grandes Ecoles enorme teleurstelling uit over de MVO-inzet van grote bedrijven, kmo's en de staat.
Ook al erkennen ze met meer dan 70% dat werkgevers meer betrokken zijn dan tien jaar geleden, ze zijn van mening dat dit nog steeds wordt ingegeven door de noodzaak om hun imago te verbeteren, niet door overtuiging. Dit weerhoudt hen er echter niet van om voor hun carrière bij bedrijven te willen werken of "ze van binnenuit te laten veranderen" (48%), met name in de twee sectoren die het meest gewild zijn voor hun eerste baan: het milieu (76%) en energie (68%).
Het is precies deze eis die al enkele jaren publiekelijk wordt geuit in toespraken bij diploma-uitreikingen, Door ondertekening van manifesten en staat in de pers evenals door collectieve mobilisaties om het ecologische geweten van grote bedrijven wakker te schudden of hun aanwezigheid op campussen uit te dagen.
In opleiding de valkuil van een disciplinaire logica
Welke lessen kunnen we trekken uit deze trends? Deze cijfers en deze mobilisaties lijken misschien incidenteel, maar het is de convergentie van aspiraties die opvalt. Al meer dan vijf jaar stelt elk cohort jonge mensen van de beste opleidingen de waarden en de maatschappelijke en ecologische betrokkenheid in vraag van degenen die ze zullen aannemen.
Als de jongere generaties duidelijke ambities hebben, voelen ze zich niet altijd bereid om die te verwezenlijken, gezien de vereiste kennis en vaardigheden. Een enquête uitgevoerd in Frankrijk onder 18-35-jarigen in 2021 van de Fondation de France had aangetoond dat veel jongeren, hoewel bezorgd over milieukwesties, toegaf de betekenis niet te kennen van uitdrukkingen als "broeikasgas" (46% van de respondenten) of "ecologische voetafdruk" (55% van de respondenten).
Inderdaad, alle scholen en universiteiten zijn nog niet in staat om de vaardigheden die moeten worden gemobiliseerd om actoren van de ecologische transitie te worden, goed te richten, omdat de opleidingen vaak volgens disciplinaire logica worden georganiseerd. En wanneer de vaardigheden zijn geïdentificeerd, worden ze geïdentificeerd per beroep of vallen ze onder transversale vaardigheden of "soft skills", wat niet overeenkomt met de verwachtingen van studenten om zich te positioneren in beroepen met een hoge impact.
In sommige gevallen is dit gevoel van onvoorbereidheid gebaseerd op wat artsen definiëren "eco-angst" of 'solastalgie', een mentale aandoening die veel tieners en studenten ontwikkelen naarmate ze zich meer bewust worden van de toestand van de omgeving.
Paradoxaal genoeg geldt dat hoe meer studenten worden opgeleid, hoe meer ze de sleutels verwerven om de mechanismen van het leven en de planetaire limieten te begrijpen, hoe sterker hun claim. Dit zijn vooral de studenten en afgestudeerden van grote technische scholen die de behoefte hebben uitgesproken aan een ambitieuzere opleiding. Als kennis het begrijpen van de onderlinge afhankelijkheden tussen menselijk handelen en ecologische crises inhoudt, genereert dit bewustzijn van de eigen verantwoordelijkheid een plicht om te handelen. Het besef dat hun levensstijl een deel van de oorzaak is, confronteert studenten met een ethische noodzaak om te handelen om de gang van zaken te veranderen.
Instellingen reflecteren op een gemeenschappelijke kern van vaardigheden
In deze context hebben veel hoofden van instellingen voor hoger onderwijs stappen ondernomen om studenten te behouden en hun relevantie voor werkgevers te bewijzen. Aanvankelijk waren deze maatregelen vooral publieke verklaringen.
In de nasleep van COP21 in Parijs besloten 115 scholen voor volksgezondheid en geneeskunde uit alle continenten onder leiding van Columbia University een gezamenlijk initiatief te lanceren om toekomstige medische professionals op te leiden in de effecten van klimaatverandering op de gezondheid. In 2017, een wereldwijd consortium voor klimaat- en gezondheidseducatie (GCCHE) werd opgericht, in de naam van een "noodzakelijk voor snelle actie". De presidenten van deze instellingen erkenden dus dat het klimaat ondervertegenwoordigd was in gezondheidsprogramma's en waren het erover eens dat het nodig was om door te gaan met het opbouwen van vaardigheden door middel van training.
Soortgelijke initiatieven zijn de afgelopen vijf jaar in verschillende delen van de wereld ontstaan. In het VK bijvoorbeeld zijn de 24 universiteiten waaruit de Russell Group hebben in december 2019 publiekelijk verklaard zich te zullen inzetten voor "het aanpakken van klimaatverandering door middel van onderzoek, onderwijs en duurzamere praktijken". De Russell Group heeft daarom op zijn beurt een Environmental Sustainability Network opgericht om "van elkaar te leren, de inspanningen om afval te verminderen, recycling te vergroten" en de COXNUMX-uitstoot te verminderen.2 op de campus.
Ook in Frankrijk hebben de verantwoordelijken voor het hoger onderwijs de wens geuitmeer lessen introduceren met betrekking tot klimaat en milieu. Het jaar 2019 stond in het teken van uitspraken waarin de regering werd opgeroepen om extra financiële middelen vrij te maken om alle studenten te kunnen opleiden in klimaat- en ecologische vraagstukken.
In navolging van veel Europese en Amerikaanse universiteiten hebben de meeste presidenten en directeuren van Franse instellingen voor hoger onderwijs, vergezeld door nationale conferenties (CPU, CGE, CDEFI), aangekondigd van het klimaat een “noodgeval” willen maken, waardoor hun gemeenschappen worden betrokken bij een effectieve en snelle transformatie door middel van cursus ontwikkeling, opleiding van personeel, introductie van verantwoorde praktijken in campusbeheer en studentenleven.
Over fora en rapporten heen dringt het nadenken over een gemeenschappelijk referentiekader, voorbij beroepen, statuten en sectoren, zich stilaan op in het publieke debat. Er is een consensus tot stand gekomen over het feit dat het beantwoorden van de dubbele uitdaging klimaat-biodiversiteit hernieuwde opleiding vereist voor alle beroepen in de particuliere sector en de openbare dienst, evenals de introductie van klimaat- en ecologische zorg in alle overheidsbeleid en bedrijfsstrategieën.
Van trainingen voor milieuspecialisten tot milieutrainingen voor iedereen
Een onderzoek uit 2023, uitgevoerd door de Internationale Associatie van Universiteiten (IAU) geeft een overzicht van de toewijding van instellingen over de hele wereld aan de Sustainable Development Goals (SDG's). Ten opzichte van de resultaten van eerdere onderzoeken (2016 en 2019) blijft het aantal universiteiten dat de SDG's in het strategisch plan opneemt stabiel (38%). Bijna de helft van de instellingen geeft aan een specifiek en groeiend budget te besteden aan initiatieven rond duurzame ontwikkeling.
Niettemin wijst de enquête op een aantal moeilijkheden die een diepere en transversale transformatie in de weg staan: het gebrek aan financiering, het gebrek aan geschoold personeel, het gebrek aan beloningsmechanismen voor de cursussen. Hoewel de meeste universiteiten (65%) speciale cursussen aanbieden, zijn deze cursussen over het algemeen gespecialiseerd, geconcentreerd in een beperkt aantal afdelingen – meestal behorend tot STEM (wetenschap, technologie, engineering en wiskunde) – en grotendeels onbekend op de campus. Trans- en interdisciplinaire benaderingen zijn zeldzaam en systemische perspectieven zijn moeilijk te implementeren.
In Frankrijk is de situatie zeer contrastrijk. Tot voor kort waren er maar weinig cursussen die verplichte vakken aanboden met betrekking tot energie- en klimaatkwesties, zoals blijkt uit een rapport van de Shift-project in maart 2019 over hoger onderwijs en het klimaat. Technische scholen bieden van oudsher meer cursussen aan dan managementscholen, en zelfs op universiteiten hebben studenten die zijn ingeschreven voor programma's op het gebied van wetenschap, technologie, techniek en wiskunde meer milieugerelateerde cursussen dan andere. Ten slotte zijn deze cursussen over het algemeen gereserveerd voor afgestudeerden, bijna nooit voor niet-gegradueerden, waardoor er grote ongelijkheden in de toegang ontstaan.
De uitdaging was dan ook om van een opleiding voor milieuspecialisten naar een milieuopleiding voor iedereen te gaan. Dit is de rapport ingediend in 2020 door paleoklimatoloog Jean Jouzel en ecoloog Luc Abbadie aan de minister van Hoger Onderwijs en Onderzoek die de lijnen op deze punten verlegde. Door aan te bevelen de milieubenadering te veralgemenen naar alle opleidingen, maakt het rapport ecologische transitie tot een integraal onderdeel van niet-gegradueerde opleidingscursussen, zodat alle b+2-studenten, alle sectoren samen, een aantal gemeenschappelijke vaardigheden hebben.
De multidisciplinaire dimensie van de ecologische transitie – het mobiliseren van kennis gaande van geografie tot biologie, van filosofie tot economie via de aardwetenschappen – vormt een extra belemmering voor de noodzakelijke aanpassing van opleidingen en roept op alle niveaus vormen van weerstand op. Inderdaad, een cursus die alle onderwijsprogramma's en disciplines gemeenschappelijk hebben, is veel moeilijker te bereiken dan welke gespecialiseerde cursus dan ook. Maar wat van het hoger onderwijs wordt verwacht, op straffe van chronische onvrede, is de belofte om alle toekomstige professionals op te leiden, niet alleen degenen die op het gebied van energie en het milieu zullen werken, zodat ze weten hoe ze door complexiteit moeten navigeren.
Alessia Lefebure, socioloog, lid van de UMR Arènes (CNRS, EHESP), School voor geavanceerde studies in volksgezondheid (EHESP)
Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.
