Lachen jongeren met spelling?
Met de komst van internet en smartphones is schriftelijke communicatie verrijkt met informele uitingen. Iemand schrijven is niet langer noodzakelijkerwijs de codes van de brief overnemen. Wat vaak de "sms-taal" wordt genoemd, geniet een zeker succes, ook al is het gebruik ervan verre van algemeen, zelfs in de digitaal schrijven...
Deze alternatieve toepassingen worden vaak geassocieerd met de schrijfpraktijken van jonge mensen, ook al zijn ze niet voorbehouden aan één generatie. Tegelijkertijd is de daling van het spellingniveau leerlingen die tientallen jaren in Frankrijk zijn opgeleid, is goed gedocumenteerd. Het zou dan verleidelijk zijn om een verband tussen beide te leggen: zouden de jongere generaties zich dan niet bewust zijn van het maatschappelijke nut van spelling? Beïnvloeden minder gestandaardiseerde schrijfpraktijken, gekoppeld aan digitaal gebruik, hun relatie tot schrijven?
Een onderzoek uitgevoerd, in het kader van een proefschrift, met 178 studenten die zich voorbereiden op een tertiair BTS (hoger technicuscertificaat) in 2017 geeft enkele antwoorden op deze vragen. Dit is een beperkte steekproef, maar heeft het voordeel dat het gevarieerd is wat betreft de educatieve oorsprong, aangezien het algemene, technologische en professionele baccalaureaathouders omvat.
Daarnaast zijn dit studenten die zich voorbereiden op een beroep waarin schrijven een belangrijke rol speelt, aangezien ze een opleiding volgen tot directieassistent, werken in het toerisme of IT-ondersteuning voor organisaties. Het was daarom bijzonder interessant om hun opvattingen over de maatschappelijke rol van spelling te verzamelen.
Een goed zelfbeeld geven
De ondervraagde studenten werden bevraagd belang gehecht aan spelling in school, professionele en privé contexten. Het academisch belang van spelling wordt erkend aangezien 46% van hen het noodzakelijk en 47% belangrijk vindt om examens te halen. Maar het professionele belang van een goede spellingbeheersing lijkt in hun ogen nog groter, aangezien 57% het noodzakelijk en 38% belangrijk vindt om te slagen in het professionele leven.
Sommige respondenten werden tijdens hun opleiding ook blootgesteld aan spellinglessen die aan deze professionele behoefte voldeden. Als sommigen de voorwaarden betwisten, die soms als infantiliserend worden ervaren, twijfelt niemand aan het nut ervan.
Uit de interviews blijkt dat dit belang dat wordt gehecht aan spelling in een professionele context samenhangt met het idee dat spelling van invloed is op het beeld dat de lezer heeft van de auteur van het bericht. Een student gebruikt daarbij een nogal sprekende metafoor: “goede spelling hebben is als goed gekleed zijn in het echte leven”. Het zou daarom een kwestie zijn om, in situaties van communicatie die door middel van schrijven wordt gemedieerd, de norm te respecteren die het mogelijk maakt om als een serieuze professional te worden beschouwd.
De soorten geschriften die door deze studenten tijdens het professionaliseringsproces worden genoemd, zijn soms professionele geschriften (brieven, rapporten, enz.), maar vooral geschriften in verband met het rekruteringsproces die hen in de eerste plaats aangaan: het cv en de begeleidende brief. Hun kijk op spelling binnen dit proces is bijzonder relevant omdat dat is aangetoond spelfouten hebben een zeer negatieve invloed over hoe recruiters deze documenten beoordelen.
Aanpassen aan de communicatiecontext
In professionele en schoolcontexten zijn de respondenten zich daarom perfect bewust van de maatschappelijke rol van spelling en slechts weinigen van hen twijfelen eraan. Maar hoe zit het in het privé domein? En in het bijzonder in digitale schrijfpraktijken, zoals sociale netwerken of sms?
De gehechtheid aan een gestandaardiseerde spelling wordt ook geïllustreerd in dit deel van de enquête. Ongeveer 40% zegt altijd te letten op spelling in sms-berichten, ongeacht de context. Ze geven minder dan 10% aan dat ze er zelden of nooit aandacht aan besteden. De overige 50% geeft aan er wel eens op te letten.
Uit de interviews bleek dat het vooral een kwestie is van het afstemmen van de communicatiemiddelen op de ontvanger. Uitwisselingen met onbekende mensen, volwassenen en, a fortiori, leraren of professionals worden daarom meestal gedaan in gestandaardiseerde spelling. Deze studenten laten daarmee zien dat ze zich bewust zijn van de noodzaak om de communicatie af te stemmen op de geadresseerde.
Het is ook opmerkelijk dat degenen die zeggen hun toevlucht te nemen tot alternatieve procedures, zoals de afkorting, dit op geen enkele manier gelijkstellen aan spellingsnalatigheid. Sommigen verklaren daarentegen aandachtig te blijven voor de overeenkomsten, ook al staan ze zichzelf verkorte vormen toe. Het gaat erom de gebruikte code aan te passen aan de materiële beperkingen van een communicatie die snel moet zijn.
Meer in het algemeen blijken de spellingskeuzen gekoppeld te zijn aan het sociale netwerk, in brede zin, waarin de communicatie plaatsvindt. Zoals je zou verwachten, zeggen sommigen dat ze meer ontspannen zijn met hun vrienden omdat ze weten dat ze niet veel aandacht besteden aan spelling. Maar de tegenovergestelde situatie bestaat ook en een studente zegt zelfs dat ze op de universiteit vorderingen heeft gemaakt met spelling dankzij sms-uitwisselingen met haar beste vriendin die een uitstekende spelling had en wiens invloed haar daardoor in staat stelde vooruitgang te boeken.
De uitdagingen van een zeer complex spellingsysteem
Hetzelfde geldt voor online uitwisselingen die verschillende vormen kunnen aannemen, waarvan sommige gunstig blijken te zijn voor de ontwikkeling van spellingsvaardigheid. In ons corpus geldt dit met name voor de weinige studenten die aangeven deel te nemen aan rollenspelforums.
Deze praktijk van online rollenspel houdt inderdaad in dat karakters tekstueel bestaan. Het is daarom gebaseerd op een praktijk van schrijven en lezen, die lijdt aan niet-standaard spelling. Alle betrokken studenten getuigen van de druk die de coördinatoren van deze fora uitoefenen op de deelnemers om zich te conformeren aan de spellingsnorm.
Op de schaal van ons corpus lijken digitale schrijfpraktijken dus geen belemmering te zijn voor de ontwikkeling van spellingsvaardigheid. Het naleven van de norm hangt niet af van de ondersteuning maar van de maatschappelijke context en, in overeenstemming met wat we weten uit de verslag van Franstaligen aan spelling, deze is vaak gunstig voor een gestandaardiseerde spelling.
De paradox blijft echter dat ons onderzoek ook bevestigde waarmee we ons artikel begonnen, namelijk de moeilijkheid van deze in Frankrijk opgeleide studenten om teksten zonder spelfouten te produceren, met name met betrekking tot de grammaticale spelling.
Als dit niet voortkomt uit een gebrek aan interesse in spelling, als ze zich terdege bewust zijn van de rol die spelling in hun professionele leven zou kunnen spelen, waar komt deze moeilijkheid dan vandaan? Onze resultaten suggereren dat het geen kwestie is van nalatigheid, maar van moeilijkheden bij het implementeren van het spellingsysteem van het Frans, erkend als uiterst complex. Men kan zich terecht afvragen wat de praktische gevolgen zijn van deze discrepantie tussen een sterk besef van een maatschappelijke vraag en de werkelijke moeilijkheid om erop te reageren.
Helen Lelever, docent taalwetenschappen aan het INSPÉ in Straatsburg, Université de Strasbourg
Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.
