De belangrijkste lessen van de Libanese parlementsverkiezingen

Op zondag 15 mei 2022 is de parlementsverkiezingen in libanon, de eerste verkiezingsstemming sinds het begin van de populaire protesten, 17 oktober 2019.

Wat zijn de belangrijkste lessen van de resultaten van deze verkiezingen? Kondigen ze een belangrijke verandering in het land aan? Alvorens een poging te doen om deze vragen te beantwoorden, is het noodzakelijk om terug te komen op enkele kenmerken om de politieke bijzonderheden van Libanon beter te begrijpen.

Het gewicht van sektarisme en clanisme

Met een oppervlakte van 10 km², minder dan die van de regio Île-de-France, is Libanon sinds 1943 een onafhankelijke republiek. Omlijst door 376 km landgrenzen met Syrië aan de noord- en oostgevel, evenals 79 km met Israël in het zuiden, grondgebied De Libanezen hebben voortdurend haar lot zien afhangen van zijn twee buren en andere buitenlandse mogendheden.

Het politieke systeem van Libanon, waar zeventien religieuze gemeenschappen naast elkaar bestaan, is op geloof gebaseerd, in overeenstemming met de voorschriften van het Nationaal Pact. Deze ongeschreven overeenkomst uit 1943 geeft aan dat de president van de republiek een maronitische christen moet zijn, de premier een soennitische moslim en het hoofd van het parlement een sjiitische moslim.

Dit pact werd in 1989 verlengd met detaif overeenkomst. Dit markeert het einde van de burgeroorlog en verplicht het parlement om voor de helft te bestaan ​​uit christelijke afgevaardigden en voor de andere helft uit moslimafgevaardigden. Vervolgens vinden om de vier jaar wetgevende verkiezingen plaats in de vorm van quota die proportioneel worden toegewezen aan elk van de gemeenschappen van de twee denominaties, volgens een nauwkeurige kieswet.

Dertig jaar na het einde van de Civil War, worden de traditionele politieke partijen nog steeds geleid door mensen die hebben deelgenomen aan dit conflict, of die deel uitmaken van hun familie. Deze op clans gebaseerde machtsdeling maakt elke belangrijke politieke verandering moeilijk en neemt enorm toe elke vorm van corruptie in het land. Zo werden in 2018 de laatste parlementsverkiezingen georganiseerd vóór de verkiezingen die net hebben plaatsgevonden; ze hadden in 2013 moeten plaatsvinden, maar waren vijf jaar op rij uitgesteld.

De inzet van de parlementsverkiezingen van 15 mei 2022

Aangezien zij de eerste zijn sinds de start van de protestbeweging in oktober 2019, werd in het land reikhalzend uitgekeken naar deze verkiezingen. Geconfronteerd met de verwachtingen die door deze beweging werden gewekt, kwamen de belangrijkste inzetten van de stemming neer op de volgende vijf hoofdvragen :

• Zal de opkomst hoger zijn dan bij vorige parlementsverkiezingen?
• Wat zal het gewicht zijn van de krachten van de protestbeweging die in oktober 2019 in het nieuwe parlement is gestart?
• Zal een politieke alliantie een absolute meerderheid behalen?
• Zal het machtsevenwicht binnen het christelijke kamp worden verstoord?
• Hoe zal het soennitische kamp zich structureren na de oproep tot boycot van zijn belangrijkste partij, de Courant du Futur?
• Zullen alle sjiitische afgevaardigden van Hezbollah en zijn bondgenoten komen?

Tegenover de verkiezingscampagne begonnen begin april, wilden de traditionele partijen, die tot dan toe de overweldigende meerderheid van de afgevaardigden vormden, alle bekentenissen samen, hun legitimiteit consolideren. Geconfronteerd met deze traditionele partijen, slaagden de kandidaten van het protest er niet in om verenigd vooruit te komen, waardoor het aantal concurrerende lijsten werd vermenigvuldigd.

| In Libanon vinden vandaag parlementsverkiezingen plaats.

Premier en president Najib Mikati en Michel Aoun zijn al naar de stembus gegaan. pic.twitter.com/IViatxYCif

— Arabische inlichtingendienst - المخابرات العربية (@Arab_Intel) 15 mei 2022

Geen enkele grote alliantie heeft een absolute meerderheid behaald

Alleen al het houden van deze verkiezingen kan op zich als een succes worden beschouwd, aangezien het uitstel ervan was voorzien. Maar ook al werd het verloop van de stemming door de waarnemers over het algemeen positief onthaald, toch werden de verkiezingen ontsierd door spanningen, fraude of onregelmatigheden, zoals uitgelegd door de voorlopig verslag van de EU-missie en verklaring van de verkiezingsmissie van La Francophonie.

Gezien de officiële resultaten kunnen enkele belangrijke opmerkingen worden gemaakt. Ten eerste is de opkomst met 49% gelijk aan die van de laatste verkiezingen in 2018. Dit is een cijfer dat zowel bevredigend is in het licht van de oproep tot boycot door de Courant du Futur als teleurstellend gezien het belang van deze verkiezingen.

Een ander langverwachte figuur, de aantal afgevaardigden als gevolg van het protest bedraagt ​​13 van in totaal 128 afgevaardigden, een eervol resultaat gezien de interne verdeeldheid in de beweging. Deze groep afgevaardigden, die deel uitmaakt van de 17 oktober beweging, zal ongetwijfeld een leidende rol moeten spelen in deze nieuwe legislatuur.

De definitieve uitslag van de parlementsverkiezingen in #Libanon. De #Hezbollah en #PLC van Michel Aoun hebben niet langer de meerderheid. Het geschil komt in de #Parlement. Grafiek @LOorientLeJour pic.twitter.com/By06fxizZC

— Zeina Antonios (@zeinaantonios) 17 mei 2022

En effet, geen enkele politieke alliantie zou een absolute meerderheid kunnen behalen. Terwijl de coalitie onder leiding van de sjiitische Hezbollah-partij en de Christian Free Patriotic Current (CPL) eerder een meerderheid had behaald met 71 zetels, won ze er slechts 58 – terwijl er 65 nodig zijn om een ​​meerderheid te behalen. Het lijdt dan ook geen twijfel dat deze alliantie de grote verliezer is bij deze verkiezingen.

De andere grote alliantie, geleid door de Christian Libanese Forces-partij en de progressieve socialistische Druzen-partij, slaagde er echter ook niet in een meerderheid te behalen en behaalde slechts 41 zetels.

De 29 overgebleven zetels worden dus verdeeld tussen de onafhankelijke afgevaardigden, die nummer 16 zijn, en de 13 afgevaardigden van het protest. Het zullen dus deze afgevaardigden zijn die de meerderheid kunnen tippen ten gunste van de ene alliantie of de andere.

De achteruitgang van het bondgenootschap dat aan de macht was, kan met name worden verklaard door het falen van de Vrije Patriottische Beweging (CPL), waarvan het aantal gekozen leden daalde van 24 tot 17. Het werd voorafgegaan, met het christelijke electoraat, door de Libanese strijdkrachten partij, waarvan het aantal zetels steeg van 15 naar 19. De laatste valt op als de winnaar van deze verkiezingen, en werd daarmee de christelijke partij met de meeste zetels in het parlement.

Wat het moslimgeloof betreft, zijn soennitische krachten meer dan ooit verdeeld, zonder leiderschap. De boycot waartoe besloten was door de Courant du Futur en zijn leider Saad Hariri stond uiteindelijk niet toe dat er een nieuwe politieke leider ontstond die deze leegte zou hebben opgevuld. Het belangrijkste gevolg hiervan is dat de soennitische vertegenwoordiging in de besluitvorming verder wordt gemarginaliseerd. Tot slot, zelfs als bijna alle aan de sjiieten toegewezen zetels werden gewonnen door Hezbollah en de Amal-partij, een andere gelieerde sjiitische partij, moet worden opgemerkt dat twee onafhankelijke sjiitische kandidaten erin slaagden te worden gekozen. Ook al is het een primeur in dertig jaar, deze twee partijen zullen deze confessionele gemeenschap onmiskenbaar blijven vertegenwoordigen.

Toekomstperspectieven voor Libanon

Voor Libanon geldt: moeilijker moet nog komen. De huidige situatie in het land vereist de dringende uitvoering van hervormingen om een ​​belangrijke financiële steun van het IMF en de internationale gemeenschap. Het is vooral een kwestie van Libanon geleidelijk uit zijn veelvoudige huidige crises, van een economische, sociale en politieke orde halen, en voorkomen dat het deze verergert.

Er moet snel een nieuwe regeringsvertegenwoordiger van de verkiezingsresultaten worden gevormd. Het onderhoud van de huidige premier Najib mikati is de meest geprefereerde optie wetende dat de benoeming van een nieuwe premier en de vorming van een regering enkele maanden kan duren, zoals de gevallen in de afgelopen jaren.

Wat betreft het presidentschap van de republiek, het mandaat van Michel Aoun eindigend in oktober, is het noodzakelijk dat de afgevaardigden uiterlijk in september een nieuwe president kiezen. Na deze datum zal Libanon een presidentieel vacuüm ervaren.

Opgemerkt moet worden dat het land de afgelopen jaren twee periodes van presidentieel vacuüm heeft meegemaakt: de eerste langdurige zes maanden tussen 2007 en 2008, en de tweede van 29 maanden tussen 2014 en 2016. De kans op een nieuwe periode van presidentieel vacuüm is momenteel helaas groot.

Ook al brachten de parlementsverkiezingen van 15 mei onverwachte hoop, het lot van Libanon ligt in wezen nog steeds in handen van de traditionele partijen en de grote regionale en internationale machten. Inderdaad, de door Hezbollah geleide alliantie staat momenteel sterk onder invloed van Iran, Syrië en Rusland, terwijl de door de Libanese strijdkrachten geleide alliantie voornamelijk onder invloed staat van westerse mogendheden en Saoedi-Arabië. In dit verband zijn de resultaten van gesprekken tussen de internationale gemeenschap en Teheran over de Iraanse nucleaire aan de ene kant, evenals die aan de dialoog tussen saoedi-arabië en iran anderzijds zal ontegensprekelijk een positieve of negatieve weerslag hebben op de evolutie van het Libanese politieke toneel. De komende maanden zullen cruciaal zijn voor de toekomst van Libanon.

Antoine Zakka, Leraar-onderzoeker aan de Faculteit Letteren en Humane Wetenschappen van het Katholiek Instituut van Lille, Katholiek Instituut van Lille (ICL)

Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.

Afbeelding tegoed: Shutterstock.com / Hussein Kassir