Aardbeving in Marokko: satellieten kunnen hulpdiensten helpen zo snel mogelijk te reageren

Een aardbeving met een kracht van 6,8 trof Marokko op 11 km van Adassil op vrijdag 8 september 2023 om 23:11 uur lokale tijd. Er zijn ruim 2 doden en evenveel gewonden gevallen, en de tol kan nog verder oplopen.

Vanuit de ruimte kunnen we cruciale informatie verkrijgen om richting te geven aan noodhulp en humanitaire hulp die water en voedsel vervoert, maar die vanaf de grond niet toegankelijk is, vooral in het geval van rampen. Dit omvat het in kaart brengen van de staat van wegen, bruggen, gebouwen en ook – en dit is hier van cruciaal belang – het identificeren van bevolkingsgroepen die proberen te ontsnappen aan de gevolgen van mogelijke naschokken door zich te verzamelen in stadions of andere open ruimtes.

Om de ogen van satellieten snel op de betrokken regio’s te richten, hebben de Verenigde Naties (UNITAR) verzocht om de activering van het internationaal charter “Ruimte en grote rampen" op zaterdagochtend om 7 uur lokale tijd namens de internationale humanitaire organisatie IFRC (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies).

Daarbij werden de meest geschikte optische en radarsatellieten van acht ruimtevaartorganisaties geprogrammeerd. Voor Frankrijk zijn dit optische satellieten Pleiaden et Neo Plejaden (hoge en zeer hoge resolutie), die morgenochtend de eerste beelden opleveren, terwijl ze over het gebied vliegen, terwijl het vliegplan wordt geladen. Radarsatellieten zullen de informatie van optische satellieten aanvullen, aangezien ze ook 's nachts en door wolken heen werken en aardverschuivingen en hoogteverschillen, zelfs heel klein.

Elk jaar worden miljoenen mensen over de hele wereld getroffen door rampen, of ze nu van natuurlijke oorsprong zijn (cycloon, tornado, tyfoon, aardbeving, aardverschuiving, vulkaanuitbarsting, tsunami, overstroming, bosbranden enz.) of van menselijke oorsprong (olievervuiling, industriële explosie). De intensiteit en frequentie van deze gebeurtenissen nemen helaas toe als gevolg van de klimaatverandering, waardoor er elke dag nog een paar slachtoffers of precaire leefgebieden ontstaan.

Anatomie van een ramp

In het kader van het internationale handvest ‘Ruimtevaart en grote rampen’ wordt een ramp gedefinieerd als een grootschalige, plotselinge, unieke en ongecontroleerde gebeurtenis, die resulteert in het verlies van mensenlevens of schade aan eigendommen en het milieu en die noodhulp vereist. dringende actie om gegevens te verwerven en te verstrekken.

Dit charter werd in 1999 opgesteld door het National Center for Space Studies en de European Space Agency, al snel vergezeld door de Canadian Space Agency. Vandaag, 17 aangesloten ruimtevaartorganisaties komen samen om zo snel mogelijk gratis satellietbeelden van het rampgebied te leveren. Sinds 2000 is het charter 837 keer geactiveerd in meer dan 134 landen. Het is sindsdien aangevuld met soortgelijke initiatieven (Copernicus-noodsituatie ou Schildwacht Azië).

Bijna driekwart van de activeringen van het handvest zijn te wijten aan hydrometeorologische verschijnselen: stormen, orkanen en vooral overstromingen, die alleen al de helft van de activeringen vertegenwoordigen. In deze onvoorziene crisissituaties, wanneer de bodem beschadigd of overstroomd is en de wegen onbegaanbaar zijn, maken de landvoorraden het niet altijd mogelijk om de omvang van de ramp te analyseren en de noodhulp en humanitaire hulp zo goed mogelijk te organiseren. Door de situatie vanuit de ruimte vast te leggen met satellieten met een zeer hoge resolutie levert de ruimtetechnologie snel cruciale informatie op.

In sommige gevallen kan het charter niet worden geactiveerd. Ofwel omdat het object buiten de reikwijdte van het handvest valt (oorlogen en gewapende conflicten), ofwel omdat ruimtelijke beelden soms niet van groot belang zijn (hittegolven, epidemieën), ofwel omdat de verschijnselen zich langzaam ontwikkelen (droogtes), wat onverenigbaar is met het idee van noodsituatie vormt de kern van de missie van het handvest.

Satellietgegevens als reactie op crises over de hele wereld

Zodra zich een ramp voordoet, worden satellieten geprogrammeerd om binnen zeer korte tijd beelden te verkrijgen over de getroffen gebieden. Meer dan zestig satellieten, optisch of radar, kunnen op elk moment worden gemobiliseerd.

Afhankelijk van het type ramp zullen verschillende satellieten worden gemobiliseerd, op basis van vooraf vastgestelde crisisscenario’s, waaronder: TerraSAR-X/Tandem-X, QuickBird-2, radarsat, Landsat-7/8, SPOT, Pleiaden, Sentinel-2 in het bijzonder.

Optische beelden zijn vergelijkbaar met foto's gezien vanuit de ruimte, maar radarbeelden zijn bijvoorbeeld moeilijker te interpreteren door niet-ingewijden. Daarom wordt satellietinformatie na de ramp herwerkt om deze begrijpelijk te maken en toegevoegde waarde te bieden. Ze worden bijvoorbeeld omgezet in impact- of veranderingskaarten voor reddingswerkers, waakzaamheidskaarten voor bevolkingsgroepen en kaarten van verbrande of overstroomde gebieden met schattingen van de schade voor besluitvormers.

Samenwerking tussen veldgebruikers en satellietoperatoren is essentieel. Er is vooruitgang geboekt dankzij innovaties op het gebied van aardobservatietechnologieën (met name de prestaties van optische resoluties – momenteel van 50 naar 20 meter en vervolgens naar 30 centimeter) en 3D-gegevensverwerkingssoftware, maar ook dankzij de ontwikkeling van digitale hulpmiddelen die satelliet- en gegevens ter plaatse. Bovendien hebben de behoeften op het terrein bijgedragen aan de evolutie van de interventieprocessen van het handvest in termen van levertijd en kwaliteit van de geleverde producten.

Wederopbouw na rampen

Het beheer van noodsituaties is uiteraard essentieel, maar het is belangrijk dat alle getroffen landen nadenken over de wederopbouw en de toekomst. Inderdaad, in de "risicocyclus"Na de ramp en de humanitaire noodsituatie zal de terugkeer naar de normale situatie de tijd openen voor wederopbouw, veerkracht, preventie en alertheid. We kunnen rampen niet voorspellen, maar we kunnen ons er wel beter op voorbereiden, vooral in landen waar het ongeluk herhaaldelijk voorkomt, bijvoorbeeld door anti-seismische constructies, het verplaatsen van woonwijken naar een veilige plek, het vergroten van het bewustzijn van overlevingsgebaren, het creëren van veilige verzamelplaatsen, onder andere anderen.

Verschillende initiatieven, genaamd “Observatoria voor wederopbouw”, werden uitgevoerd na grootschalige rampen, bijvoorbeeld in Haïti in 2021, of na de explosie in Beiroet in 2019. Het doel: het plannen van gecoördineerde acquisities van satellietbeelden om een ​​gedetailleerde en dynamische beoordeling mogelijk te maken van de schade aan de meest getroffen gebieden (gebouwen wegen, landbouw, bossen, enz.), monitoren we de wederopbouwplanning, beperken we de risico's en monitoren we ten slotte de veranderingen over een periode van drie tot vier jaar.

Emily Bronner, CNES-vertegenwoordiger bij het uitvoerend secretariaat van de Charte Internationale Espace et Catastrophes Majeures, Nationaal Centrum voor Ruimtestudies (CNES)

Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.

Beeldcredits: Shutterstock/Fernando Astasio Avila