Welke toekomst voor digitale inclusie in Frankrijk?

Op 8 september 2022 lanceerde de president van de Franse Republiek een aanzienlijk overlegmechanisme om collectieve oplossingen te vinden voor hedendaagse publieke problemen, de Nationale Raad voor Heroprichting (CNR).

Kort daarna, in november 2022, kondigde de afgevaardigde minister van Digitale Transitie en Telecommunicatie, Jean-Noël Barrot, de lancering aan van de "Digitale CNR", gestructureerd rond drie thema's: digitale transities op het werk (ontwikkeling van artificiële intelligentie, digitalisering van praktijken, enz.), verzoening van de digitale ruimte (met name de strijd tegen onlinegeweld) en de digitale inclusie van burgers, weg van de praktijk van deze hulpmiddelen. Dit derde onderdeel, gedoopt "Frankrijk digitaal samen", gedragen door het Nationaal Agentschap voor Territoriale Cohesie (ANCT) en de Gemiddeld (coöperatieve samenleving die digitale bemiddelingsstructuren ondersteunt), maakt deel uit van een meer dan 20-jarige geschiedenis van overheidsoptreden, waarbij digitale inclusie als een te bereiken doel werd gesteld.

Er rijst dus een dubbele vraag: die van de erfenis van het overheidsbeleid vanaf het begin van de eeuw en van de spelers die werken aan het verwezenlijken van deze ambitie, en die van de toekomst van digitale inclusie in Frankrijk, vanaf Rapport aangeboden door de Gedelegeerde Minister, 21 april 2023.

Digitale inclusie en zijn nalatenschap

De toespraak van Lionel Jospin van 25 augustus 1997, getiteld "Preparing France's entry into the information society", zal bijdragen tot de opkomst van het eerste programma ten gunste van digitale inclusie, het actieprogramma Government for the Information Society (PAGSI), gelanceerd in 1998 Dit interdepartementale mechanisme bevorderde de creatie van nieuwe plaatsen, waardoor burgers konden worden ondersteund bij de toe-eigening van digitale hulpmiddelen, zoals Multimedia Culture Spaces (ECM), Digital Public Spaces (EPN), Cyb Points en Cyberbases.

Vervolgens de Wet van 17 december 2009, met betrekking tot de strijd tegen de digitale kloof, voorgesteld door senator Xavier Pintant, zou zich concentreren op de uitrol van digitale televisie en snelle internetverbinding. Daar wet van 7 oktober 2016 for a Digital Republic, een initiatief van staatssecretaris voor Digitale Zaken, Axelle Lemaire, biedt een wettelijk kader voor open data en de bescherming van privacy online.

Een recentere openbare actie geeft een prominente plaats aan digitale inclusie en aan de overweging van digitale ongelijkheden. Aangekondigd in september 2018 door de staatssecretaris van Digitale Zaken, Mounir Majhoubi, Nationaal plan voor inclusief digitaal blijkt het programma te zijn om de toe-eigening van digitale hulpmiddelen als noodzakelijk voor de sociale insluiting van burgers te beschouwen.

Ten slotte in het kader van de Covid-19-pandemie en in het kader van het programma “Frankrijk Herstel”investeert het kabinet 908 miljoen euro in digitale toegang, rond drie pijlers: veralgemening van glasvezel, digitalisering van gemeentediensten en digitale inclusie.

Al deze initiatieven brengen een bepaalde beroepsgroep bijeen, die van digitale bemiddeling, aangesteld als expert in digitale inclusie. Tegenwoordig staat digitale bemiddeling nog steeds centraal in de politieke overwegingen van digitale inclusie. Toch lijkt het erop dat de recente publieke acties gaan steeds verder weg van de waarden van volkseducatie en de sociale en solidaire economie, waaruit digitale mediation is ontstaan.

Het “digitale” CNR-rapport

Gepresenteerd op 21 april 2023, de Rapport "Digitale inclusie". biedt zowel bevindingen als aanbevelingen, die het resultaat zijn van een groot landelijk overleg.

De verwachtingen van professionals zijn talrijk en richten zich met name op de behoefte aan duidelijk bestuur, ondersteuning van structuren bij de ontwikkeling van stabiele economische modellen, zichtbaarheid van digitale bemiddeling, structurering van de opleiding van actoren en een evaluatie van de impact van overheidsbeleid.

Het aantal voorstellen in het rapport is 19. Parallel aan het rapport publiceert de minister een stappenplan voorstel, bestaande uit 15 toezeggingen, en lanceert een laatste overlegfase drie weken (van 21/04/23 tot 19/04/23), waardoor partners ze kunnen wijzigen en verrijken.

Zoals het er nu uitziet, laten het rapport en de roadmap enkele grenzen zien in de realisatie van een digitaal inclusiebeleid. Het vijfde voorstel van het rapport lijkt een sterke oproep te benadrukken om op de kar te springen voor burgers die ver van digitaal gebruik verwijderd zijn. Onder de titel "De angst voor digitale opleidingen kalmeren en digitale opleidingen democratiseren", nodigt het uit om interesse te wekken bij degenen die zich niet vertrouwd willen maken met digitale hulpmiddelen.

Ondanks een aanbeveling, die bovendien uit de roadmap is verdwenen, over de noodzaak om fysieke methoden van toegang tot openbare diensten aan te bieden, volledig gedematerialiseerd, hoe zit het met Fransen die niet op de kar willen springen ? Een andere belangrijke aanbeveling die het gebruik van gereviseerde tools, het verkleinen van de digitale ecologische voetafdruk en het opleiden van professionals in deze richting bevordert, komt niet voor op de roadmap. Waarom heb je het teruggetrokken als het direct in de algemeen regeringsbeleid ?

Dan zijn er grote afwezigheden, zoals arbeidsongeschiktheid. Tijdens de nationale raadpleging kwam inderdaad een vijfde optionele as aan de orde. Veel actoren hebben aan dit onderwerp gewerkt, maar de resultaten van de raadplegingen ontbreken. Het rapport en de roadmap gaan ook voorbij aan de erfenissen van digitale mediation. Hoe zit het met het volksonderwijs en de sociale en solidaire economie? Hoewel het rapport benadrukt dat deze twee instellingen geen financiering meer aantrekken, is het nodig om de waarden die het mogelijk hebben gemaakt om het beleid voor digitale inclusie te formaliseren, de rug toe te keren? Op dit punt lijkt het rapport investeringen door particuliere fondsen en bedrijven in de digitale economie aan te moedigen. Krijgt er dan een neoliberaal en handelsprogramma van digitale inclusie vorm?

Hoe de stem van burgers integreren?

De nieuwe methode van de CNR, die in theorie een meer dan aanzienlijke plaats overlaat aan de stem van het volk, blijkt abstract te zijn en relatief weinig geoperationaliseerd met het afzien van belangrijke voorstellen. Een realiteit die vervolgens consistentie geeft aan de woorden van Clément Victorovitch op France Info op 9 juni 2022: "de regering luistert en beslist zelf".

Van de ambitie om burgers te integreren in de zogenaamde "Informatiemaatschappij", tot grootschalig overheidsbeleid ter bevordering van digitale inclusie, de Franse regeringen hebben altijd de zorg voor ogen gehad om een ​​inclusieve samenleving op te bouwen in het licht van de ontwikkeling van de digitale cultuur . Er zijn veel middelen ingezet: het stimuleren van de opkomst van opvangplaatsen, wetgeving van het online openbare leven, opleiding van professionals, rekrutering van actieve krachten, enz.

Het lijkt er niettemin op dat de oplossingen die vandaag naar voren worden gebracht, weggaan van de fundamentele waarden van digitale bemiddeling, zoals emancipatie, kritisch onderwijs, solidariteit en steun voor iedereen, waardoor de huidige regering naar een beleid van management, markt en neoliberale digitale inclusie leidt.

Matthew Demory, doctor in de sociologie, specialist in digitale cultuur, IMERA

Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder Creative Commons-licentie. Lees deorigineel artikel.

Afbeelding tegoed: Shutterstock / NicoElNino